Contant geld lijkt in Nederland langzaam terrein te verliezen. Steeds meer winkels en horecagelegenheden accepteren uitsluitend pinbetalingen.

Vooral in grote steden wordt de opmars van ‘pin only’ zichtbaar, waar klanten zonder pinpas simpelweg niet kunnen betalen. Volgens De Nederlandsche Bank is het aantal locaties dat contant geld weigert gestegen van 4,5 procent in 2023 naar 4,8 procent in 2024.

Hoewel dit op het eerste gezicht een bescheiden stijging lijkt, benadrukt het onderzoek dat deze verandering structureel en onomkeerbaar lijkt te zijn.

Uit een inventarisatie onder vijfduizend verkooppunten blijkt dat vooral bioscopen en apotheken hun deuren vaker alleen openen voor pashouders.

Waar in 2023 nog 27 procent van de bioscopen contant geld accepteerde, is dat in 2024 gedaald naar slechts 62 procent. Voor apotheken geldt een soortgelijke trend: het aantal locaties dat cash afwijst, steeg van 16 procent naar 21 procent in één jaar tijd.

Deze ontwikkeling zorgt voor ongemak bij bepaalde groepen, zoals ouderen of mensen die liever met contant geld betalen om hun uitgaven beter te beheren.

Ook parkeren verloopt steeds vaker uitsluitend digitaal. Eén op de vijf parkeerterreinen accepteert inmiddels geen muntgeld meer. Hiermee wordt gemak vooropgesteld, maar voor mensen zonder digitale betaalmogelijkheden betekent het een serieuze beperking in hun bewegingsvrijheid. Toch blijkt dat contant geld niet overal in de ban is gedaan.

In bibliotheken bijvoorbeeld is het aandeel ‘pin only’-locaties sterk gedaald, van 14 naar slechts 4 procent. Een opvallende tegenbeweging die laat zien dat er nog wel degelijk behoefte is aan keuzevrijheid.

Regionaal zijn er eveneens duidelijke verschillen zichtbaar. In grote steden met meer dan 175.000 inwoners is het inmiddels bij één op de tien verkooppunten onmogelijk om met contant geld af te rekenen. In kleinere dorpen, waar de sociale cohesie vaak sterker is, wordt cash nog vrijwel overal geaccepteerd.

Slechts één op de honderd winkels in deze gebieden is ‘pin only’. De tegenstelling benadrukt dat technologische vooruitgang niet overal in hetzelfde tempo of met hetzelfde enthousiasme wordt omarmd.

De verschillen zijn zelfs tussen provincies merkbaar. In Flevoland en Noord-Holland nemen winkeliers steeds vaker afstand van contant geld, terwijl in Zeeland alle onderzochte winkels nog gewoon biljetten en munten accepteren.

Deze regionale verdeeldheid laat zien hoe sterk de lokale cultuur en gewoonten meespelen in het betaalgedrag van ondernemers én consumenten. Het benadrukt dat landelijke regelgeving of uniform beleid lastig kan zijn in een land met zulke uiteenlopende voorkeuren.

Ondanks de opmars van digitaal betalen blijft De Nederlandsche Bank pleiten voor het behoud van contant geld. Eind 2024 adviseerde de bank nog aan Nederlanders om altijd wat contant geld in huis te hebben.

Een storing in het betalingsverkeer – bijvoorbeeld door een cyberaanval – kan ertoe leiden dat pinbetalingen niet meer mogelijk zijn. In zo’n geval is contant geld letterlijk van levensbelang voor het kunnen doen van boodschappen of het kopen van medicijnen.

Zelfstandige winkels zijn overigens iets klantvriendelijker op dit vlak. Waar winkelketens vaak rigide beleid voeren en kiezen voor efficiëntie, laten lokale ondernemers zich vaker leiden door hun vaste klantenkring.

Contant geld blijft hier dan ook vaker welkom. Deze ondernemers zien de waarde van toegankelijkheid en klanttevredenheid boven de efficiëntiewinst die digitale betalingen kunnen bieden.

Hoewel de trend duidelijk richting digitaal gaat, roept het volledig afschaffen van contant geld vragen op. Het raakt niet alleen de kwetsbaren in de samenleving, maar tast ook de keuzevrijheid aan.

Een maatschappij waarin iedereen dezelfde betaalwijze moet hanteren, loopt het risico minder inclusief te worden. Daarom is het belangrijk dat betaalvrijheid behouden blijft, ook in een steeds digitalere wereld.

De ontwikkeling naar een bijna-cashloze samenleving lijkt voorlopig niet te stoppen, maar mag niet leiden tot uitsluiting. Betaalopties moeten voor iedereen werkbaar blijven – ongeacht leeftijd, technische vaardigheden of woonplaats. Laten we waken over een samenleving waarin iedereen kan meedoen, ook aan de kassa.

Wat vind jij? Is het tijd om contant geld volledig achter ons te laten, of moeten we blijven vechten voor betaalvrijheid? Praat mee op Facebook en deel jouw mening.